درباره ی مکتب القرآن الکریم و رسالتش
خلاصه فعالیت مکتب القرآن الکریم
مکتب القرآن الکریم با تمرکز بر هدف مقدس تربیت نسل قرآنی، ترویج قرآن و سیره اهل بیت علیهم السلام می‌کوشد تا در پیش دبستانی‌ها و مدارسش در مقاطع مختلف تحصیلی، دانش آموزان را تا بالاترین سطوح رشد علمی، معنوی، سلامتی و ارتباطات فردی و اجتماعی همراهی کند.
دغدغه تربیت
در جامعه‌ی امروزی که پر از چالش‌ها و تغییرات است، رشد صحیح فرزندان بیش از هر زمان دیگر نقش بسیار حیاتی در ساختن آینده‌ی آن‌ها پیدا می‌کند.
هر پدر و مادر دوست دارد که فرزندش به گونه‌ای بزرگ شود که سلامت جسمی و روانی‌اش تامین باشد؛ آموزش و تحصیلات عالیه را به خوبی پشت سر بگذارد؛ متخلق به اخلاق، ارزش‌ها و رفتارهای صحیح باشد؛ روابط فردی و اجتماعی سالمی شکل دهد و در یک عبارت، سبک زندگی سالم و صحیحی داشته باشد.
به عقیده‌ی روانشناسان و جامعه شناسان، سبک زندگی ما حاصل جمع تک تک رفتارهای ماست و هر رفتار ما نیز بر اساس هدفی شکل می‌گیرد.
حال بسته به اینکه این اهداف واقعی باشند یا ذهنی؛ رفتارهای ما نیز جهت درست یا اشتباه می‌گیرند. برای اینکه بتوانیم اهداف واقعی انتخاب کنیم، تا در ادامه‌ی مسیر زندگی دچار سردرگمی یا شاخه به شاخه شدن نشویم، لازم است واقعیت‌ها را بشناسیم.
ما دو واقعیت در جهان داریم. اولین واقعیت موجودی دارای کمال مطلق به نام خدا و دومین واقعیت انسان است؛ که هیچکس نمی‌تواند عقلا و منطقا آن‌ها را واقعیت نداند. چرا که هر کس حقیقتا تفکر کند، این واقعیات را خواهد یافت.
حال اگر این دو را درست بشناسیم، تمام اهداف ما واقعی و در نتیجه رفتارهای ما نیز در مسیر درست جهت می‌گیرند.
تمام آنچه ما از رشد و پیشرفت، اخلاق، ارزش‌ها، سبک زندگی سالم و رفتارهای صحیح برای فرزندانمان در نظر داریم، در سایه‌ی شناخت صحیح این دو واقعیت میسر می‌گردد.
هدف از تشکیل مکتب القرآن الکریم
چه مسیری بهتر و کامل‌تر از قرآن و اهل بیت عصمت و طهارت برای شناخت خدا و انسان و در پیش گرفتن مسیر درست زندگی؟
و چه چیز بهتر از اینکه فرزندانمان از سنین کودکی در این مسیر درست و حقیقی قدم بگذارند؟
همانگونه که امیرالمومنین امام علی عليه السلام می‌فرمایند:
العِلمُ مِنَ الصِّغَرِ كالنَّقشِ في الحَجَرِ
آموختن دانش در خُردسالى، همچون نقشى است كه بر روى سنگ حک شود. [بحار الأنوار : 1/224/13 .]
متفکر برجسته، استاد شهید آیت الله مرتضی مطهری در کتاب تعلیم و تربیت در اسلام با ذکر این حدیث نورانی، بیان می‌کنند که این سخن مولا اختصاص به علم ندارد و تربیت نیز اینچنین است.
در این راستا و با دیدن خلاءهای تربیتی در مدارس معمول آموزش و پرورش، در سال 1368 موسسه ی فرهنگی – آموزشی مکتب القرآن الکریم را با هدف ترویج قرآن و سیره اهل بیت علیهم السّلام پایه نهادیم تا بر اساس فرهنگ و معارف غنی قرآن کریم و اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السّلام، با یاری خود حضرات از بنیانِ تربیت و پایه ریزی شخصیت کودک تا سنین بزرگسالی همراه خانواده‌ها باشیم.
مکتب القرآن الکریم از سال 1368 تا امروز
فعالیت‌های آموزشی ما در قالب 25 کلاس با 600 نوآموز در شهر مقدس قم آغاز شد.
به یاری پروردگار به علت شیوه‌های تربیتی خاص و محتواهای تخصصی و ویژه‌ی تالیف شده توسط محققین موسسه و همچنین بکارگیری مربیان حرفه‌ای و آموزش دیده توسط خود موسسه با استقبال پرشور اولیای محترم و تشویق کارشناسان آموزش پیش دبستانی مواجه شد. به نحوی که خیلی سریع آوازه‌ی آن در کشور پخش شد و با همکاری سازمان آموزش و پرورش، فعالیت‌ها در کل کشور گسترش یافت و هم اکنون مکتب القرآن در 23 استان کشور شعبه‌ی فعال دارد.
از همان ابتدای شروع طرح، برای مکتب القرآن الکریم اهمیت داشت که مربیانش توسط خودش آموزش حرفه‌ای ببینند تا مطمئن باشد بهترین‌ها را برای آموزش و خدمت به نونهالان مردم استفاده می‌کند.
هر ساله بانوان مستعد متقاضی، در دوره‌های تربیت مربی پیش دبستانی در مراکز مکتب القرآن الکریم در سراسر کشور شرکت می‌کنند و پس از کسب نمره‌ی قبولی همراه با اخذ مدرک معتبر در پیش دبستانی‌های مکتب القرآن الکریم مشغول به کار می‌شوند.
معتقدیم که مربیان در حین اینکه آموزش می‌دهند بایستی الگوهای آموزشی خوبی باشند.
مواد و محتوای آموزشی پیش دبستانی های قرآنی مکتب القرآن الکریم، بر اساس دیدگاه ائمه اطهار علیهم السلام و نظرات کارشناسان برجسته تعلیم و تربیت دینی و همچنین برترین کارشناسان تعلیم و تربیت در جهان به صورت کاملا بروز و هماهنگ با سیستم آموزشی سازمان آموزش و پرورش تنظیم شده‌اند.
برای رشد مستمر محتوا هرسال نظرات کارشناسان، مدیران، مربیان و اولیاء نوآموزان را جمع آوری و رصد کرده و سعی می‌کنیم محتوای برتری نسبت به سال قبل ارائه کنیم.
به یاری خداوند و مدد اهل بیت علیهم السلام از شروع طرح تا امروز بیش از 3 میلیون و 600 هزار نفر در کشور طبق روش آموزشی و محتوای اختصاصی مکتب القرآن الکریم و توسط بیش از 100 هزار مربی آموزش دیده‌اش، دوره‌ی پیش از دبستان را پشت سر گذاشته‌اند.
آموزش طرح به کشورهای دیگر
طرح آموزشی و اجرایی مکتب القرآن الکریم همانطور که خیلی سریع از سطح استانی به سطح ملی رسید؛ خیلی سریع از سطح ملی فراتر رفته و به سطح فراملی و بین المللی رسید. این اتفاق به دو حالت رقم خورد. در حالت اول از کشورهای گوناگون مربیانی به شهر قم اعزام می‌شوند. دوره‌ها را می‌گذرانند و برای اجرای طرح به کشور خود بازی‌گردند. همچنین در وهله بعد مکتب القرآن الکریم نیز برترین اساتیدش را برای آموزش مربیان و برگزاری دوره تربیت مربی به دیگر کشورها اعزام می‌کند.
روش تربیتی مکتب القرآن الکریم در پیش دبستانی
از آنجا که زندگی کودک سرشار از بازی‌ست و به وسیله‌ی بازی انرژی خود را رها کرده و خواسته‌های خود را برآورده می‌کند، در پیش دبستانی های مکتب القرآن الکریم، مفاهیم قرآنی، فرهنگی و سبک زندگی اسلامی را در قالب برنامه‌هایی نشاط آور همچون شعر، قصه، بازی، نمایش خلاق و… همراه با فعالیت‌های کودکانه و متناسب با توانایی‌های ذهنی و روانی کودک عرضه می‌گردد و موجب انس و ارتباط مستمر او با قرآن می‌گردد و می‌تواند در وجود او نهادینه شود که این مطلب با بیش از 35 سال تجربه‌ی مفید در کلاس های مکتب القرآن الکریم، به اثبات رسیده است.
آموزش قرآن در پیش دبستانی های قرآنی مکتب القرآن الکریم، در حقیقت انس با قرآن است. در روش ما بچه‌ها با قرآن مانوس می‌شوند اما از شیوه‌های سنتی و صرفا صحبت بلکه از طریق بازی، دوستی، فضاسازی و بسیاری روش‌ها که مربیان مجرب مکتب القرآن الکریم به خوبی بکار می‌گیرند.
در پیش دبستانی های قرآنی مکتب القرآن الکریم همه‌ی زمان حضور نوآموزان در پیش دبستانی را آموزش قرآن پر نمی‌کند. آموزش قرآن از 5 دقیقه تا نهایتا 45 دقیقه از کل زمان کلاس را به خود اختصاص می‌دهد. علاوه بر این واحدهای کار خانواده، آموزشگاه، ایران، خیابان، طبیعت و مناسبت‌ها در قالب فعالیت‌های متنوع، جذاب و شاداب برای نوآموزان اجرا می‌شود و موجب پرورش مهارت‌های جسمی – حرکتی، پرورش روحیه، رفتارهای عاطفی و صفات اخلاقی، پرورش مهارت‌های ذهنی، پرورش ذوق هنری و زیبایی شناسی، تقویت حس دینی و علایق مذهبی، پرورش هویت ملی، ارتقاء سطح بهداشت و ایمنی و بسیاری رشدهای دیگر می‌شود.
پژوهش آموزش و پرورش درباره پیش دبستانی های مکتب القرآن الکریم
وزارت آموزش و پرورش در سال 1392 تحقیقی را با موضوع «ارزشیابی برنامه‌های درسی تدوین شده، اجرا شده و کسب شده مکتب القرآن الکریم در دوره پیش دبستانی» آغاز کرد که نتیجه‌ی آن، یک سال بعد در قالب 288 صفحه به چاپ رسید.
مجری طرح، سرکار خانم دکتر زهرا شیبانی، جامعه آماری و حجم آماری این تحقیق جامع را به این صورت اتخاذ کردند:
300 نفر از معلمین پایه اول ابتدایی آموزش و پرورش، 300نفر از مربیان، 720نفر از اولیاء نوآموزان مکتب القرآن و 1200 نفر از نوآموزان مراکز پیش دبستانی مکتب القرآن و سایر مراکز پیش دبستانی از استان‌های تهران، سمنان، خراسان رضوی، گیلان، قم و شهرستان‌های تهران در قطب‌های مختلف جغرافیایی.
یافته‌های پژوهش
یافته‌های پژوهش به صورت کلی نشان دادند که:
1. محتوای مکتب القرآن الکریم، غنی‌تر از محتوای مصوب پیش دبستانی‌هاست.
2. آموزش قصه‌های قرآنی و مفاهیم آن‌ها با استفاده از تصاویر توسط مکتب القرآن الکریم، موجب ماندگاری داستان‌ها در ذهن یادگیرندگان می‌گردد.
3. استفاده از بازی‌ها و حفظ سوره‌ها سبب شده است به تدریج نوآموزان قرآن را حفظ و تکرار، مرور و یادآوری کنند و انس بیشتری با قرآن پیدا کنند.
4. روش‌های متنوع آموزش همراه با تقویت، تشویق و ایجاد شرایطی که نونهالان با میل و رغبت درونی به حفظ سوره‌ها و آیات بپردازند به خوبی توسط مکتب القرآن الکریم اجرا می‌شود.
5. وجود بازی، صفحه‌های رنگی، رنگ آمیزی و قصه‌ها، به جذابیت برنامه‌های مکتب القرآن الکریم افزوده و به ایجاد علاقه درکودکان می‌انجامد.
6. روش نقاشی در آموزش به خوبی در مکتب القرآن الکریم دیده می‌شود.
7. در ارزشیابی‌ها به پیشرفت فردی اهمیت داده شده است و این فعالیت نوآورانه، تحول در تعلیم و تربیت قرآنی‌ست.
8. دانش آموزانی که دوره پیش دبستانی را در مکتب القرآن الکریم طی کرده‌اند، از خودیاری شخصی بالاتری برخوردار هستند.
9. نوآموزانی که دوره پیش دبستانی مکتب القرآن الکریم را سپری می‌کنند، در پایان دوره پیش دبستانی، از عملکرد مهارت‌های آمادگی خواندن بالاتری نسبت به نوآموزان سایر مراکز برخوردار هستند. همچنین به صورت صحیح دست گرفتن مداد و آمادگی نوشتن در کودکان حاصل شده است.
10. تجارب آموزشی مکتب القرآن الکریم باعث ایجاد شادی و علاقه‌ی نوآموزان به فعالیت‌های پیش دبستانی شده است.
11. عملکرد آمادگی انس با قرآن که شامل فهم داستان‌های قرآنی (به صورت تصویری)، فهم مفاهیم قرآنی، حفظ سوره‌های قرآنی و ترجمه آموزه‌های قرآنی‌ست؛ در نوآموزان مکتب القرآن الکریم بیش از سایر مراکز پیش دبستانی است.
12. پیامدهای مثبت برنامه‌های درسی مکتب القرآن الکریم شامل پیشرفت در یادگیری زبان فارسی، رشد اجتماعی و ارتقا اخلاق فردی و پیشرفت آموزش قرآن در دوره‌های بعد مشهود است.
این پژوهش همچنین به استفاده‌ی مکتب القرآن الکریم از مربیان توانمند قرآنی، مردمی بودن مدیران و مربیان و پذیرش مسئولیت تربیتی و دینی در گروه مدیران و مربیان مکتب القرآن الکریم اذعان کرد.
سرکار خانم دکتر زهرا شیبانی، مجری این پژوهش آموزش و پرورش نقاط رو به رشد را هم در این پژوهش مطرح کردند که با تلاش بی وقفه‌ی واحد تحقیقات مکتب القرآن الکریم به صورت کامل مرتفع شده است.
وجه تمایز مدارس مکتب القرآن الکریم با مدارس عادی
طبق تعریف مدرسه‌ی قرآنی که در مقاله‌ی «مدرسه قرآنی چه تفاوتی با مدارس عادی آموزش و پرورش دارد؟»، بیان شد؛ مکتب القرآن الکریم با بیش از 35سال سابقه‌ی درخشان در تعلیم و تربیت قرآنی در انتخاب کادر آموزشی و فرهنگی خود همواره برآن است تا از افراد جوان، متخصص و متعهد، مجرب و شاخص آموزش و پرورش و علوم تربیتی با بررسی سوابق کاری، مصاحبه و تشکیل کارگاه دعوت به کار کند.
هر مدرسه قرآنی مکتب القرآن، دارای شوراهای متعدد ازجمله انجمن اولیاء و مربیان، ستاد تربیتی، ستاد پیشرفت تحصیلی و علمی دانش آموزان، ستاد اقامه نماز و… است که این شوراها به صورت مداوم روند تحصیلی، اخلاقی، تربیتی و اجتماعی دانش آموزان را بررسی و برای آن‌ها برنامه ریزی انجام می‌دهند.
در مدارس قرآنی مکتب القرآن الکریم، برای هر مقطع تحصیلی شعار سال طراحی شده و همه‌ی عوامل ازجمله مدیر، معاونین و معلمان و حتی عوامل خدماتی مدرسه بایستی در این زمینه فعالیت داشته باشند. در این راستا جلسات توجیهی و هماهنگی نیز جهت تحقق شعارها با اولیاء دانش آموزان برگزار می‌شود.
این شعارها به نحوی انتخاب شده‌اند که دانش آموزان به مرور زمان با مسائل اخلاقی و اجتماعی بیشتر آشنا بشوند و برایشان نهادینه شود.
همچنین از دیگر ویژگی‌های خاص مدارس قرآنی مکتب القرآن الکریم می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- توجه به اخلاق قرآنی دانش آموزان
- برگزاری برنامه‌های علمی گوناگون
- ارتباط مستمر و نیکوی کادر مدارس با اولیاء دانش آموزان
- استفاده از متخصصین قرائت، مفاهیم و حفظ به صورت جداگانه برای هر درس
- استفاده از مشاوران تربیتی – آموزشی
- استفاده از کلاس‌های هوشمند
- استفاده دقیق و هوشمندانه از فناوری و فضای مجازی در تدریس
- استفاده از فضاهای مناسب با مهندسی روز و مورد تایید اداره کل نوسازی مدارس
- برگزاری کارگاه‌های علمی، دوره‌های ضمن خدمت و جشنواره‌هایی برای پیشرفت علمی معلمان مدارس
وجه تمایز مدارس مکتب القرآن الکریم با دیگر مدارس قرآنی
مدارس غیر انتفاعی و مدارس قرآنی در جامعه زیاد است ولی هرکدام بخش خاصی از آموزش قرآن را مورد توجه قرار می‌دهند. تعدادی بعد علمی، تعدادی توجه به قرائت قرآن و بیشترا توجه به حفظ قرآن دارند. ولی مکتب القرآن الکریم سعی نموده است جامع این موارد را مدنظر قرار دهد و به صورت متعادل و البته تخصصی روی ابعاد علمی، اخلاقی و قرآنی شامل مفاهیم، قرائت و حفظ کار می‌کند. به نحوی که هدف تربیت نسل قرآنی محقق شده و همچنین دانش آموزان نه تنها دچار دلزدگی نشوند؛ بلکه بیشترین موانست را با قرآن که راه حل تمام مشکلات بشر و راه رسیدن به سعادت حقیقی در آن نهفته است؛ پیدا کنند.
در نتیجه‌ی کلاس‌های حفظ مدارس مکتب القرآن الکریم دانش آموزان در هر دوره از مدرسه یک جزء از قرآن کریم را حفظ می‌کنند. یعنی در دوره اول ابتدایی (کلاس اول تا سوم ابتدایی) یک جزء، در دوره دوم ابتدایی (کلاس چهارم تا ششم ابتدایی) یک جزء، در دوره متوسطه اول یک جزء و در دوره متوسطه دوم نیز یک جزء را حفظ می‌کنند.
بدین صورت هر دانش آموز در طی 12سال تحصیلش 4 جزء معادل 80 صفحه از قرآن کریم را در حافظه‌ی خود دارد. البته دانش آموزان مستعد، مشتاق و علاقه مند می‌توانند با شرکت در فوق برنامه‌های اختیاری 5شنبه‌ها و همچنین کلاس‌های قرآن تابستان که همراه با برنامه‌های شاد و متنوع طراحی شده‌اند، بسیار بیشتر از 4جزء پیش بروند.
همانطور که بیان شد، مکتب القرآن الکریم تمرکزش را فقط روی یک بعد آموزش قرآن قرار نداده و به صورت متعادل و تخصصی روی تمام ابعاد کار می‌کند. در کنار 2ساعت کلاس‌های حفظ در هفته، 2 ساعت در هفته است با مربیان متخصص در رشته های خاص خودشان. همچنین 4ساعن قرائت برای روخوانی، روانخوانی و صوت و لحن اختصاص دارد.
در کنار این فعالیت ها روزهای 5شنبه و برخی روزها خارج از برنامه ی درسی به صورت ویژه کلاس های قرآن همراه با برنامه های شاد و متنوع پیشبنی و طراحی شده اند تا دانش آموزان بیشتر با قرآن انس داشته باشند.